Egyptian and Mesopotamian glass beads and The Ølby Woman

 

23 γυάλινα σφαιρίδια που η φασματομετρία πλάσματος ανακαλύπτει, την πρώτη ύλη κατασκευής τους στην αρχαία Αμάρνα (τόπος εξαγωγής πρώτης ύλης για το Αιγυπτιακό Μπλε) και το Nippur στη Μεσοποταμία, με τελικό προορισμό να γίνουν στολίδια για μια πλούσια  γυναίκα της Σκανδιναβίας την εποχή του Χαλκού πριν από 3.400χρόνια (1400-1100 π.Χ.) .

Είναι εντυπωσιακή η αποκάλυψη των εμπορικών δρόμων μεταξύ των αρχαίων πολιτισμών Μεσοποταμίας, Αιγύπτου, Δανίας καθώς αυτές οι γυάλινες χάντρες είναι οι μοναδικές από Αιγυπτιακό γυαλί κοβαλτίου που έχουν ανακαλυφθεί σε χώρα εκτός της Μεσογείου .

Οι συνθήκες θανάτου της γυναίκας είναι άγνωστες, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του σκελετού της είχε ήδη διαλυθεί όταν έγιναν οι ανασκαφές το 1880 (Boye 1896 , Jensen 1995), ωστόσο η ταφή της σε τύμβο και όχι σε απλό τάφο, μέσα σε έναν κούφιο κορμό βελανιδιάς, δείχνει γυναίκα με κύρος, πιθανότατα μέλος οικογένειας κάποιου αρχηγού. Μεγάλο ενδιαφέρον είχε η ανακάλυψη ότι στην ταφή την συνόδευε ένα σπασμένο ξίφος, κάτι που μόνο σε ταφές ανδρών έχει συναντηθεί.

Φορούσε μια όμορφη ζώνη από μπρούτζο, η φούστα της ήταν στολισμένη με κρόσσια στολισμένα με μικρούς μπρούτζινους σωλήνες που θα κροτάλιζαν σε κάθε της βήμα, στον λαιμό φορούσε χάλκινο περιδέραιο και στο αριστερό της χέρι φορούσε δυο χάλκινες σπείρες και δυο βραχιόλια από χάντρες , το ένα από γυαλί της Αιγύπτου και το άλλο από κεχριμπάρι. (Το κεχριμπάρι προέρχεται από την Βαλτική και ήταν ακριβό προϊόν συναλλαγής σε αντάλλαγμα για άλλα αγαθά, όπως μεταλλεύματα.

Αυτά τα δυο βραχιόλια είναι η σύνδεση μεταξύ της Αιγυπτιακής λατρείας του ήλιου με την Σκανδιναβική λατρεία του ήλιου. Ίσως αυτά τα αντικείμενα υποδηλώνουν ότι η γυναίκα κατείχε κάποιον θρησκευτικό ή τελετουργικό ρόλο. Κατά την Σκανδιναβική πίστη,  όταν η γυναίκα πήρε μαζί της στον τάφο της τα κοσμήματα από μπλε γυαλί και κεχριμπάρι, αυτό ήταν μια προσευχή στον ήλιο για να διασφαλίσει ότι θα ενωθεί και θα μοιραστεί μαζί του το αιώνιο ταξίδι της.

Löwenmensch

 

Löwenmensch  Ο Άνθρωπος Λιοντάρι

Η Lone Valley βρίσκεται μεταξύ Στουτγάρδης και Μονάχου στην περιοχή Heidenheim ,

Βάδη-Βυρτεμβέργη, στην οροσειρά Swabian Jura που έχει 1.015 υψόμετρο και μοιάζει

με ένα ψηλό οροπέδιο που σβήνει στα ΝΑ.

Πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια, κατά την Ιουράσιο περίοδο, όταν η θάλασσα

πλημύριζε την Ευρώπη ξεκίνησε να σχηματίζεται η οροσειρά από ασβεστολιθικές

αποθέσεις και όταν πριν από 50 εκατομμύρια χρόνια αποχώρησαν τα νερά

τρία στρώματα διαφορετικών ασβεστόλιθων που στοιβάζονται το ένα πάνω

στο άλλο σχημάτιζαν την οροσειρά Swabian Jura.

Καθώς ο ασβεστόλιθος είναι διαλυτός στο νερό της βροχής, υπάρχουν ρωγμές και σπηλιές 

που χάνονται τα νερά σε υπόγεια ποτάμια κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα στο οροπέδιο

να μην υπάρχουν ποτάμια και λίμνες.

Σε αρκετές από αυτές τις σπηλιές (Vogelherd, Hohlenstein-Stadel , Geißenklösterle

και Hohle Fels) που βρίσκονται σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων μεταξύ τους,

βρέθηκαν κατά τις αρχαιολογικές ανασκαφές μερικά από τα παλαιότερα τεχνουργήματα

που έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος. Ένα από αυτά είναι η Αφροδίτη του Schelklingen,

ένα ειδώλιο που είναι η παλαιότερη αναπαράσταση ανθρώπινου σώματος.

Εκπληκτικό είναι ότι στις σπηλιές του οροπεδίου βρέθηκαν τα παλαιότερα μουσικά όργανα, 

φτιαγμένα από κόκαλα πουλιών ( κύκνους και γύπες ) που χρονολογήθηκαν πριν από 

35.000 χρόνια, ενώ το 2004 βρέθηκε ένα φλάουτο που ο προϊστορικός πρόγονος είχε σκαλίσει 

από τον χαυλιόδοντα Μαμούθ και χρονολογήθηκε στην εποχή των Παγετώνων 37.000 χρόνια πριν.

 

Στην αρχή της Ανώτερης Παλαιολιθικής περιόδου μικρές ομάδες Homo sapiens,

ακολουθώντας τα μεγάλα κυνήγια, διέσχισαν την οροσειρά  Swabian Jura και έφτασαν

στις κοιλάδες που είχαν δημιουργηθεί από την εποχή των παγετώνων. 

Ζώα όπως μαμούθ, τάρανδοι και άγρια άλογα ζούσαν σε όλη την περιοχή και

έβρισκαν άφθονη τροφή στις καταπράσινες κοιλάδες του οροπεδίου.

Γύρω από αυτές τις πλούσιες σε κυνήγι κοιλάδα οι προϊστορικοί άνθρωποι βρήκαν καταφύγιο 

στις μεγάλες σπηλιές από ασβεστόλιθο και εκεί έστησαν τις κατοικίες τους.

Εκεί άναψαν φωτιά, έφτιαξαν τα πρώτα εργαλεία, κατασκεύασαν όπλα και κοσμήματα

από πέτρα, από οστά και κέρατα των θηραμάτων τους και από ελεφαντόδοντο Μαμούθ.

Στα σπήλαια των βράχων που περιβάλλουν την κοιλάδα η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει 

στο φως αρκετές μικρές φιγούρες, τα παλαιότερα αντικείμενα τέχνης, οι περισσότερες  

των οποίων  είναι σκαλισμένες με πέτρινα εργαλεία επάνω σε ελεφαντόδοντο.

Πρόκειται για μικρού μεγέθους ειδώλια που δείχνουν τα πιο επικίνδυνα και δυνατά ζώα

για κυνήγι, όπως είναι το λιοντάρι των σπηλαίων και την μεγαλόσωμη αρκούδα των σπηλαίων.

Αυτή η γοητεία που ασκούσαν τα επικίνδυνα ζώα επάνω στον άνθρωπο, εκφράστηκε περισσότερο

 μέσω του σκαλισμένου σε ελεφαντόδοντο ειδωλίου,  Löwenmensch

(σημαίνει ο άνθρωπος - λιοντάρι) που βρέθηκε στο σπήλαιο Hohlenstein της Γερμανίας  

στις 25 Αυγούστου το 1939 κατά τη διάρκεια των ανασκαφών από τους Otto Völzing

και Robert Wetzel στη σπηλιά Stadel στο Hohlenstein στη Μέση Swabian Jura.

 

Το 1987 , 30 χρόνια αργότερα στα εργαστήρια του Landesmuseum Württemberg ,

η  Ute Wolf σε συνεργασία με την παλαιοντολόγο Elisabeth Schmid  ξεκινούν την

αποκατάσταση του ειδωλίου.

Ήταν μια δύσκολη εργασία καθώς η πλάτη ήταν κατεστραμμένη και από τα πόδια έλειπαν φλοίδες

 ελεφαντόδοντου. Από το κεφάλι υπήρχε το πίσω μέρος, τα αυτιά, οι τρύπες των ματιών, 

τα δυο τρίτα του στόματος και της μύτης. Η αποκατάσταση διήρκεσε αρκετούς μήνες και για να

 καλύψουν τα κενά, χρησιμοποιήθηκε ένα μείγμα από φυσικό κερί μέλισσας, τεχνητού κεριού

και κιμωλίας.

Το ειδώλιο  Löwenmensch είναι ένα προϊστορικό γλυπτό, ζωόμορφης τέχνης της λίθινης εποχής,

 ηλικίας 40.000 μέχρι 35.000 ετών που ο προϊστορικός καλλιτέχνης το είχε αριστουργηματικά 

σκαλίσει με λίθινο μαχαίρι και στον αριστερό βραχίονα έχει προσθέσει επτά παράλληλες 

εγκάρσιες αυλακώσεις.

Σε αντίθεση με άλλα ευρήματα, τα οποία ήταν ως επί το πλείστο διάσπαρτα ο άνθρωπος 

λιοντάρι βρέθηκε σε μια απομονωμένη σπηλιά .

Εκεί ανακαλύφθηκαν μενταγιόν από ελεφαντόδοντο και τρυπημένα δόντια από κόκκινο ελάφι, 

αλεπού και λύκο. Στην σπηλιά δεν υπήρχαν σχεδόν καθόλου πέτρινα εργαλεία, ούτε άλλα ίχνη 

της καθημερινής ζωής του Homo Sapiens, κάτι που σημαίνει ότι η αίθουσα αυτή προοριζόταν 

για τελετουργίες.

Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι ο Σαμάνος που κάνει τις τελετουργίες χρησιμοποιεί ένα ολόκληρο 

δέρμα λιονταριού των σπηλαίων με το κεφάλι και τα πίσω πόδια ως μέρος της τελετουργίας.

Αυτό το αγαλματίδιο που μοιάζει με ένα μυθικό πλάσμα, δείχνει να συμφιλιώνει τις ιδιότητες 

των ζώων και των ανθρώπων. Το μέρος του ζώου αντιπροσωπεύεται από το κεφάλι του λιονταριού, 

το μακρύ σώμα και τα χέρια που σχηματίζονται σαν τα πίσω πόδια, ενώ το ανθρώπινο μέρος από 

τα πόδια , καθώς και την όρθια θέση.

Το φανταστικό πλάσμα άνθρωπος-λιοντάρι φαίνεται να αντιπροσωπεύει την πνευματική

και θρησκευτική κατάσταση του νου του Homo Sapiens κατά την τελευταία εποχή των παγετώνων, 

αν και οι πολύπλοκες σκέψεις τους για τον κόσμο τους που ήταν μια καθημερινή πάλη με την φύση 

και τα άγρια ζώα που τους περιβάλλαν δεν μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί μέσα από τα ελάχιστα 

ευρήματα που υπάρχουν.

 

Πληροφοριακά όσες μελέτες κι αν έγιναν, όσες διαφορετικές γνώμες

κι αν ακούστηκαν δεν μπορεί κανείς να αποφασίσει αν το άγαλμα

χαρακτηρίστηκε ως γυναικείο ή αρσενικό, γιατί σώζεται μόνο σε

αποσπασματική μορφή.

 

Το 2004 κατά την διάρκεια των ανασκαφών στο Hohle Fels στην κοιλάδα Ach που είναι κοντά 

στην Lone Valley, βρέθηκε ένας μικρό ειδώλιο σχεδόν πανομοιότυπο του ανθρώπου-λιοντάρι, 

ύψους μόλις 2,5 cm, κάτι που μπορεί να υποδηλώνει κάποιο είδος τελετουργικής σύνδεσης 

μεταξύ των δυο κοινοτήτων των κατοίκων των δυο τοποθεσιών.

 

ΥΓ. Εκτός από τον Άνθρωπο-Λιοντάρι υπάρχουν σημαντικά ευρήματα όπως το εξαιρετικά 

σπάνιο θραύσμα μηρού ενός άνδρα Νεάντερταλ και το μοναδικό που έχει βρεθεί στην Swabian Jura.

Οι ανασκαφές σε δυο σπηλιές στην Lone Valley και στην κοιλάδα Ach, έφεραν στο φως  θραύσματα

 από περίπου  σαράντα μικρά γλυπτά σκαλισμένα σε ελεφαντόδοντο Μαμούθ. Αυτά τα μικρά ειδώλια

 έχουν μικρό ύψος, μόλις μερικών εκατοστών και συνήθως απεικονίζουν ζώα που έζησαν στην

Swabian Jura κατά την τελευταία εποχή των παγετώνων.

Δυστυχώς σώζονται πολύ λίγες από αυτές τις μορφές που μπορούν να γίνουν αναγνωρίσιμες ώστε 

να ταυτιστούν με βεβαιότητα με κάποιο ζώο.

Δυο από τις πιο ξεκάθαρες φιγούρες είναι ένα Μαμούθ και ένα άγριο άλογο.

Σε αυτές τονίζεται το δυνατό κεφάλι του Μαμούθ , ενώ το άλογο έχει υπερβολικά μακρύ λαιμό και

 εξαιρετικά κοντά πόδια. Εκτός από αυτές τις δυο φιγούρες που ήρθαν από μια ανασκαφή του 1931,

 υπήρχε ένα λιοντάρι και ένας βίσωνας που αναγνωρίστηκαν με σαφήνεια, όπως και ένα

 καλοδουλεμένο κεφάλι λιονταριού που σώζεται σε δυο θραύσματα.

Οι χρονολογήσεις μεταξύ 33.000 και 36.000 BP που έδειξαν τα τεχνουργήματα είναι ένα σχετικά 

μικρό χρονικό διάστημα στο οποίο μια συγκεκριμένη μορφή τέχνης ενός πολιτισμού της Εποχής 

των Παγετώνων αναπτύχθηκε ή ίσως και εισήχθη στην Ευρώπη από τους πρώτους εκπροσώπους 

του Homo sapiens.

 

Σήμερα Ολόκληρη η περιοχή Schwäbische Alb είναι ένα παγκόσμιο γεωπάρκο

της UNESCO που καλύπτει 6.688 km².

 

https://web.archive.org/

Lobell, Jarrett A. (Μάρτιος 2012). "New life for the Lion Man". Αρχαιολογία.

Conard, Nicholas J. (2003). «Παλαιολιθικά γλυπτά από ελεφαντόδοντο από τη νοτιοδυτική Γερμανία και οι απαρχές της παραστατικής τέχνης»

"Lion man takes pride of place as oldest statue" by Rex Dalton, Nature 425, 7 (4 September 2003)

"Discovery: 1939". Löwenmensch: Entdeckung (in German). Ulm, DE: Museum Ulm.

Joachim Hahn, Hansjürgen Müller-Beck, Wolfgang Taute: Eiszeithöhlen im Lonetal. Archäologie einer Landschaft auf der Schwäbischen Alb. Theiss, Stuttgart 1985

Gustav Riek : Ο σταθμός κυνηγών της εποχής των παγετώνων στο Vogelherd στην κοιλάδα Lone. Τόμος Ι: Οι Πολιτισμοί. Λειψία 1934.

Nicole Ebinger-Rist, Claus-Joachim Kind, Sibylle Wolf, Kurt Wehrberger: Der Löwenmensch bekommt ein neues Gesicht. Auffindung und Restaurierung der Elfenbeinstatuette aus der Stadel-Höhle im Hohlenstein. In: Denkmalpflege in Baden-Württemberg. 42. Jahrgang, Heft 4, 2013,

British Museum Blog - Jill Cook: The Lion Man: an Ice Age masterpiece.